Afryka, kontynent o bogatej historii i kulturze, od lat boryka się z licznymi wyzwaniami, wśród których prym wiodą konflikty zbrojne i niestabilność polityczna. Szczególnie trudna sytuacja panuje w regionie Rogu Afryki, gdzie Sudan i Etiopia – dwa kluczowe państwa – odnotowują narastające napięcia i otwarte starcia. Zrozumienie przyczyn i dynamiki tych konfliktów jest kluczowe dla oceny przyszłości regionu i jego wpływu na globalne bezpieczeństwo.
Geneza konfliktu w Sudanie: Długotrwałe podziały i walka o władzę
Konflikt w Sudanie ma głębokie korzenie, sięgające dekad podziałów etnicznych, religijnych i gospodarczych. Po długiej wojnie domowej, która doprowadziła do niepodległości Sudanu Południowego w 2011 roku, kraj ten nie zaznał długotrwałego pokoju. Obecna wojna domowa w Sudanie to przede wszystkim starcie między dwoma głównymi frakcjami wojskowymi: Sudanowymi Siłami Zbrojnymi (SAF), dowodzonymi przez generała Abd al-Fattaha al-Burhana, oraz Siłami Szybkiego Wsparcia (RSF), pod wodzą generała Mohameda Hamdana Dagalo, znanego jako Hemedti.
Początkowo SAF i RSF współpracowały, tworząc juntę wojskową po obaleniu autorytarnego prezydenta Omara al-Baszira w 2019 roku. Jednakże, ambicje przywódców i różnice w wizji przyszłości państwa doprowadziły do zaostrzenia rywalizacji. Kluczowe punkty zapalne obejmują integrację sił RSF w strukturach wojskowych, podział zasobów naturalnych, zwłaszcza złota, oraz kontrolę nad kluczowymi instytucjami państwowymi. Eskalacja napięć w kwietniu 2023 roku przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny, który wywołał kryzys humanitarny na ogromną skalę.
Skutki humanitarne i społeczne konfliktu w Sudanie
Konflikt w Sudanie doprowadził do katastrofalnych skutków humanitarnych. Miliony ludzi zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów, stając się wewnętrznie przesiedleńcami lub uciekając do sąsiednich krajów, takich jak Czad, Egipt czy Sudan Południowy. Kryzys żywnościowy pogłębia się z każdym dniem, a dostęp do podstawowej opieki medycznej i czystej wody jest drastycznie ograniczony. Miasta, takie jak Chartum, stały się areną brutalnych walk, co doprowadziło do ogromnych zniszczeń infrastruktury. Międzynarodowa społeczność apeluje o zaprzestanie walk i zapewnienie pomocy humanitarnej, jednak sytuacja pozostaje niezwykle trudna.
Napięcia w Etiopii: Konflikt wewnętrzny i jego regionalne implikacje
Etiopia, największa gospodarka w regionie Afryki Wschodniej, również doświadcza poważnych wewnętrznych konfliktów, które mają znaczące implikacje dla stabilności całego regionu. Najbardziej znaczący i niszczycielski był konflikt w Tigraju, który rozpoczął się w listopadzie 2020 roku między rządem federalnym a Ludowym Frontem Wyzwolenia Tigraju (TPLF). Mimo podpisania porozumienia pokojowego w listopadzie 2022 roku, napięcia wciąż utrzymują się, a proces stabilizacji jest powolny i pełen wyzwań.
Przyczyny konfliktu w Tigraju są złożone i obejmują historyczne pretensje, nierówności ekonomiczne oraz walkę o władzę polityczną. TPLF, dominująca siła w etiopskiej polityce przez prawie trzy dekady, poczuła się marginalizowana przez reformy premiera Abiya Ahmeda. Po tym, jak rząd federalny przeniósł się do Addis Abeby, napięcia między regionami narastały. Odpowiedzią był atak na bazę wojskową w Tigraju, co zapoczątkowało wojnę.
Sytuacja w innych regionach Etiopii
Poza Tigrajem, Etiopia zmaga się również z konfliktami w regionach Amhara i Oromia. Napięcia etniczne i walki o zasoby naturalne, a także niezadowolenie z polityki rządu federalnego, prowadzą do ciągłych starć. Bezpieczeństwo w Etiopii jest zagrożone przez te liczne ogniska zapalne, które utrudniają rozwój gospodarczy i pogłębiają podziały społeczne. Niestabilność polityczna w Etiopii ma również wpływ na sąsiednie kraje, zwiększając ryzyko rozprzestrzeniania się przemocy i destabilizacji w całym regionie.
Wzajemne powiązania i wpływ na bezpieczeństwo regionalne
Konflikty w Sudanie i Etiopii nie są od siebie odizolowane. Oba kraje dzielą granicę i mają wspólne interesy, ale także punkty zapalne, które mogą wzajemnie się potęgować. Na przykład, współpraca między rządami Sudanu a Etiopii w zakresie zarządzania zasobami wodnymi, zwłaszcza w kontekście budowy Wielkiej Tamy Odrodzenia Etiopii (GERD) na Nilu, była źródłem napięć, które mogłyby zaostrzyć konflikty wewnętrzne.
Obecna wojna domowa w Sudanie może wpływać na sytuację w Etiopii poprzez napływ uchodźców i możliwość zaangażowania się etiopskich grup zbrojnych w sprawy sąsiada. Z drugiej strony, niestabilność w Etiopii może stanowić zagrożenie dla Sudanu, zwłaszcza w kontekście kontroli nad granicą i potencjalnych transgranicznych działań zbrojnych. Bezpieczeństwo w Afryce Wschodniej jest silnie powiązane, a rozwiązania problemów w jednym kraju często wymagają koordynacji i współpracy z sąsiadami. Międzynarodowa społeczność stoi przed wyzwaniem wspierania procesów pokojowych i stabilizacji w obu tych kluczowych państwach.
